Türkiye, Ortak Mutabakat Zabtı ile 2002 yılında ortak üretici olarak katıldığı F-35 Müşterek Taarruz Uçağı Programı’ndan (JSF) 21 Nisan 2021 tarihinde resmi olarak çıkarılmış ve sürecin sebebi olarak ise ülkemizin Rusya’dan satın aldığı S-400 hava savunma sistemi gösterilmişti.
Hayata geçtiği günden itibaren sıkıntılarla boğuşan ve ortaya çıkan üretim maliyetleri nedeniyle sık sık eleştirilen proje kapsamında bu kere de uçakların motorunu üreten Pratt & Whitney’den bir açıklama geldi. Şirketin Askeri Motorlar Lideri Matthew Bromberg yaptığı konuşmada Türkiye’nin projeden çıkarılmasına bağlı olarak, savaş uçaklarında kullanılan F135 motorunun maliyetinin artacağını belirtti.
ABD Temsilciler Meclisi Silahlı Hizmetler Komitesi’nde konuşan Bromberg, Türk şirketlerin yaklaşık 3 bin kesimden oluşan F135-PW-100 motorunun 188 kesimini ürettiğini, yaşanan son gelişmenin akabinde Türkiye’den alınan kesimlerin yüzde 75’ini kendilerinin ve yeni tedarikçilerin üreteceğini duyurdu. Bromberg’e nazaran geri kalan yüzde 25’lik açık ise yıl sonuna kadar giderilecek.
Kimileri, en kritik parçalardı
Türkiye’nin ürettiği kesimler için “Bunlar, motorun en kritik modüllerinden kimilerini oluşturuyordu. Türk tedarikçiler, kelam konusu kesimleri yüksek kalitede fakat düşük maliyetle üretiyordu” diyen Bromberg, bu sebeple motor maliyetinin yüzde 3 oranında artacağına dikkat çekti. Yaklaşık 11 milyon dolara mal olan her bir uçak motoru için bu artış 330 bin dolar üzere bir fiyata denk geliyor.
Türk şirketler, F-35’ler için toplamda 817 adet gövde modülü da üretiyordu. Bunlardan 814 adedinin diğer tedarikçiler tarafından üretilmeye başlandığını söyleyen Lockheed Martin’in F-35 Üretiminden Sorumlu Kısım Lider Yardımcısı Greg Ulmer ise iniş ekibi ve orta gövde üzere kimi kesimlerin 2022 yılının Mart ayına kadar Türkiye tarafından üretilmeye devam edeceğini belirtti.
Türkiye, JSF programı kapsamında birinci etapta 100 adet konvansiyonel kalkış ve iniş (CTOL) yapabilen F-35A varyantı almayı taahhüt etmişti.
