Ay, 4.46 milyar yıl yaşında
4 milyar yıldan fazla bir müddet evvel, Güneş sistemimizin birinci günlerinde, Mars büyüklüğünde bir cismin gezegenimize çarpmasıyla oluşan göksel çarpışma, bugün bildiğimiz Ay’ın doğuşuna neden oldu. En azından genel kabul gören görüş bu. Lakin bunun tam olarak ne vakit gerçekleştiği bir sır olarak kaldı. Geochemical Perspectives Letters mecmuasında yayınlanan yeni bir çalışmada araştırmacılar, 1972 yılında Apollo astronotları tarafından Ay’dan getirilen kristalleri kullanarak Ay’ın oluşum vaktini saptamaya yardımcı oldular. Araştırmacılar, Ay’ın sanılandan 40 milyon yıl daha yaşlı olduğunu ve 4,46 milyar yıl evvel oluştuğunu saptadı.
Yeni yayınlanan çalışmanın kıdemli muharriri Philipp Heck yaptığı açıklamada, “Bu kristaller, dev çarpışmadan sonra oluştuğu bilinen en eski katı unsurlardır. Ve bu kristallerin ne kadar eski olduğunu bildiğimiz için, Ay kronolojisi için bir çapa vazifesi görüyorlar.” dedi.
Tüm bunlar nasıl ortaya çıktı?
Mars büyüklüğündeki bir cismin Dünya’ya çarpmasının yarattığı güç, kaya yüzeyini yüksek derecede ısıya maruz bırakarak kayaların erimesine neden oldu. Yüzey bu formda eridiğinde, zirkon kristalleri oluşamaz ve haliyle hayatta kalamazdı. Münasebetiyle Ay’ın yüzeyindeki tüm kristaller magma okyanusu soğuduktan sonra oluşmuş olmalı. Bu kristaller çarpışmadan sonra oluştuğundan, yaşları Ay’ın muhtemel en az yaşını ortaya koyuyor.
Bilim insanları bu radyometrik tarihleme sürecini, bir kum saatine benzetiyor. Radyometrik tarihleme de misal formda, ana atomların sayısını ve dönüştükleri yavru atomların sayısını sayarak işliyor. Dönüşüm oranı bilindiği için geçen vakit hesaplanabiliyor. Araştırmacıların bulduğu kurşun izotoplarının oranı, örneğin yaklaşık 4,46 milyar yaşında olduğunu gösterdi. Münasebetiyle Ay’ın da en az o kadar yaşlı olması gerekiyor.
Ay’ın ne vakit oluştuğunu bilmek son derece değerli. Ne de olsa Ay, Dünya’nın vazgeçemeyeceği bir yoldaş. Dünya’nın dönüş eksenini dengeliyor, bir günde 24 saat olmasının nedeni o. Tıpkı halde gelgitlerin gerisinde da Ay var. Ay olmasaydı, Dünya’daki ömür mutlaka farklı olacaktı.